Dat een boek als The Cult of the Amateur: How the Internet is Killing our Culture, waarin bloggers zwaar op de korrel worden genomen, op weinig enthousiasme kan rekenen bij bloggers, is geen verrassing. Dat nogal wat bloggers daar hun mening over spuien, is dat evenmin. BVLG is een beleefde jongen en houdt het dan ook netjes. Naar verluidt zijn er al minder beschaafde “recensies” verschenen…
Tja, wat moet je hiermee als blogger? Ik denk dat het boek van Keen zeker zijn waarde heeft (ik heb het boek zelf nog niet gelezen, ik baseer me voorlopig ook maar op de besprekingen en interviews met de auteur die ik gelezen heb). Ik kan me zeker vinden in sommige van zijn stellingen, en vooral in het basisidee dat de huidige ontwikkeling op het internet ertoe leidt dat iets snel voor waar wordt aangenomen als duizend mensen denken dat het waar is, ook al beschikken die duizend mensen niet over de nodige kennis of vaardigheden om daarover te oordelen. De mening van één expert – die wel de achtergrond kent en in staat is om een objectieve analyse te maken – weegt daar niet tegenop.
Ooit (voor de komst van het internet) was het anders: als een expert iets vertelde, dan luisterde iedereen. Maar ook die expert kon – en kan – het soms fout hebben. Geen van beide “methodes” zijn dus ideaal. Wat dan wel? Duizend experts die allemaal hetzelfde zeggen? De kans op een waarachtige weergave van de feiten lijkt dan al wat groter, al is absolute zekerheid dan nog altijd niet gegarandeerd. Elk oordeel is een menselijk proces en houdt dus inherent een kans op falen in.
Ik heb de indruk dat de “nonsens” waar Keen naar verwijst vooral slaat op foute berichtgeving, loze beweringen die achteraf niet te kloppen, politieke of sociale analyses die onvoldoende onderbouwd zijn. Ik denk dat sommige lezers wel doorhebben wanneer iets echt nonsens is – ook als het gedrukt staat. Maar de massa kan nu eenmaal relatief gemakkelijk worden misleid – denk maar aan de massale reacties die er soms komen op 1 april-grappen. Als duizenden goedgelovigen op een datum die gekend staat als een dag waarop je moet opletten voor wat je hoort of leest toch nog in hun pyjama naar een benzinestation rijden omdat ze hadden gehoord dat je dan gratis kan tanken, wat moet het dan niet zijn op die 364 (soms 365) andere dagen van het jaar?
De fout die intellectuelen – en daar horen ook tal van bloggers bij – vaak maken als ze het over dit soort zaken hebben, is dat ze hun vrienden en kennissen gebruiken als referentiekader. Zonder mezelf een intellectueel te noemen, moet ik toegeven dat ik soms hetzelfde doe. In december 2006 heb ik een deel van Bye Bye Belgium gezien, die fake tv-nieuwsuitzending op de RTBF. Achteraf kon ik maar moeilijk geloven dat er zoveel mensen waren die dit spektakel voor waar namen. Pas veel later drong het tot me door dat ik het programma had bekeken met de ogen van iemand die zelf in de media actief was en er zelfs nog om den brode over had geschreven. Dan heb je automatisch oog voor mechanismen die niet kloppen (amper enkele minuten nadat de uitzending bezig was, hadden ze al een perfect gemonteerd verslag van wat zich zogezegd een uurtje ervoor had afgespeeld op een Brusselse tram, en eveneens in amper een paar minuten tijd was de zender erin geslaagd om zeker vier of vijf journalisten naar verschillende locaties te sturen voor een stand-up – elk met een eigen camera- en geluidsman, dus – een mobilisering die kan tellen!).
Maar wat ik wou zeggen: jan met de pet – of in dit geval vooral jean avec la claque – is helemaal niet op de hoogte van hoe een tv-journaal wordt gemaakt. En onze jean is er heilig van overtuigd dat wat een nieuwslezer allemaal verkondigt de absolute waarheid is. Met als gevolg: hij gelooft.
Misschien moet iemand Keen eens uit de doeken doen wat hier in december 2006 gebeurd is. Als zijn boek één verdienste heeft, dan is het wel dat er nog ontzettend veel moet worden gedaan aan mediatraining – en dan heb ik niet over cursussen waarin politici leren om hun hoofd in de juiste hoek schuin te houden, het gebruik van negatieve formuleringen zoveel mogelijk te vermijden (vraag: “Mijnheer de premier, is er een regeringscrisis?”, antwoord: “We staan absoluut voor een bijzondere uitdaging.”) en vooral niet te antwoorden op de vragen van journalisten. Nee, ik bedoel: jongeren leren hoe ze met media moeten omgaan. Zowel met de “oude” als de “nieuwe”, want zelfs Stevie Wonder heeft in de smiezen dat die nog veel meer in elkaar zullen overgaan. Het is me een raadsel dat dit nog geen vak is dat op hetzelfde niveau staat als pakweg geschiedenis als aardrijkskunde. We leven in een wereld die steeds meer door de media geregeerd worden. Kranten, tv-zenders en websites brengen niet alleen verslag over politieke en sociale ontwikkelingen – steeds vaker brengen ze die ook op gang. En toch weten we er zo weinig over… Dat lijkt me veel gevaarlijker dan een blog vol nonsens.
